پنبه نسوز و محصولات توليدي از آن
هشدار ايمني: اصطلاح "پنبه نسوز" يك نام تجاري گمراهكننده است. اين محصول در واقع پنبه معدني (Mineral Wool) يا پنبه سرباره (Slag Wool) نام دارد و از سرباره كورههاي ذوب فلزات يا سنگهاي بازالت ساخته ميشود. اين محصول هيچ ارتباطي با پنبه نسوز (آزبست يا پنبه كوهي) كه يك ماده بسيار سرطانزا است، ندارد و يك عايق ايمن و مدرن محسوب ميشود.
ولي با اينحال توضيحات را از پنبه نسوز (آزبست) شروع مي كنيم و بعد به محصول مشابه (پشم سنگ) مي رسيم كه جايگزين مناسب آزبست در كاربردهاي صنعتي مي باشد.
پنبه نسوز آزبست
پنبه نسوز يا آزبست (Asbestos) در واقع نام گروهي از كانيهاي طبيعي و سيليكاته با ساختار اليافي است. اين ماده به دليل دارا بودن ويژگيهاي منحصر به فردي مانند مقاومت بسيار بالا در برابر حرارت (تا حدود ۸۰۰ درجه سانتيگراد)، مقاومت شيميايي، استحكام كششي بالا و عايق بودن، در گذشته به عنوان يك ماده معجزهآسا در صنعت شناخته ميشد. الياف آن آنقدر ريز و مقاوم هستند كه ميتوان آنها را بافت و به محصولات مختلفي تبديل كرد.

محصولات گستردهاي از آزبست توليد ميشد كه از مهمترين آنها ميتوان به اين موارد اشاره كرد:
-
لنت و كفش ترمز خودرو
-
واشرها و پكينگهاي حرارتي و شيميايي
-
ورقها و صفحات عايق (مانند تخته سيمان آزبستي يا "پنل كاميون")
-
لولهها و اتصالات عايق (لولههاي آزبست سيمان)
-
الياف و نخهاي نسوز براي دوخت و بافت
-
عايقهاي پاششي (اسپري) براي سقفها و ديوارهاي سالنهاي صنعتي
-
مواد ضد حريق و پوششهاي ساختماني
هشدار بسيار مهم: امروزه ثابت شده كه استنشاق حتي مقادير بسيار كم الياف ريز آزبست ميتواند پس از يك دوره نهفتگاه طولاني (حتي ۲۰ تا ۴۰ سال بعد) باعث بروز بيماريهاي كشنده و غيرقابل درماني مانند آزبستوز (فيبروز ريه)، سرطان ريه و مزوتليوما (سرطان پرده جنب) شود. به همين دليل، استفاده از اين ماده در اكثر كشورهاي جهان كاملاً ممنوع شده و فرآيندهاي ايمن براي جمعآوري و جايگزيني آن با مواد بيخطر (مانند پنبه معدني، فايبرگلاس و آراميد) در دستور كار قرار دارد.
معرفي پنبه نسوز (Mineral Wool):
پنبه نسوز يا پنبه معدني، يك عايق اليافي است كه از ذوب سنگهاي بازالت، سرباره كورههاي بلند فولادسازي و مواد اوليه معدني ديگر در دماي بسيار بالا (حدود ۱۵۰۰ درجه سانتيگراد) و سپس رشتهرشته كردن اين مذاب به صورت الياف فوق العاده باريك توليد ميشود. اين فرآيند، محصولي سبك، متخلخل و با خواص عالي عايقبندي حرارتي و صوتي ايجاد ميكند.

محصولات توليد شده از پنبه نسوز و توضيح آنها
۱. پتوي نسوز (Insulation Blankets يا Mattresses)
-
توضيح: اين محصول از الياف پنبه نسوز كه با سيمهاي فلزي ضدزنگ بافته شدهاند، ساخته ميشود. انعطافپذير بوده و به راحتي بريده ميشوند.
-
كاربرد: عايقبندي مخازن داغ، ديگهاي بخار، اگزوزها، كورههاي پيچيده و سطوح منحني.
۲. تختههاي نسوز (Insulation Boards)
-
توضيح: الياف پنبه نسوز كه با چسبهاي مخصوص تحت فشار و حرارت به هم فشرده شده و به صورت تختههاي صلب و محكم درآمدهاند.
-
كاربرد: عايقكاري سقفها، ديوارهاي جداكننده، كف سالنها، عايق حرارتي در ساختمانسازي و صنعت.
۳. پانلهاي پيش ساخته (Prefabricated Sections)
-
توضيح: اين محصولات به شكلهاي هندسي خاص (مانند نيم استوانه براي لولهها) از قبل ساخته ميشوند.
-
كاربرد: عايقبندي سريع و استاندارد لولهها، اتصالات، دريچهها و مخازن استوانهاي.
۴. الياف فله (Loose Wool)
-
توضيح: پنبه نسوزي كه به صورت الياف جدا و انبوه و بدون ساختار مشخص بستهبندي ميشود.
-
كاربرد: پر كردن حفرهها و فضاهاي خالي و غيرقابل دسترس در ساختمانها، به عنوان عايق حرارتي و صوتي، و همچنين به عنوان ماده اوليه براي توليد ساير محصولات.
۵. منسوجات نسوز (Textiles)
-
توضيح: الياف پنبه نسوز كه به صورت پارچه، نوار، طناب و ريسمان بافته يا تابيده ميشوند. اغلب براي افزايش استحكام، از يك هسته فلزي (سيم استيل) در مركز آنها استفاده ميشود.
-
كاربرد: توليد نخ و طناب نسوز براي درزگيري و دوخت، پارچه نسوز براي پوششهاي انعطافپذير و كورك (Gaskets) براي آببندي.
۶. پوشش اسپري (Spray-On Coating)
-
توضيح: مخلوطي از الياف پنبه نسوز و چسب مخصوص كه به صورت اسپري بر روي سطوح پاشيده ميشود.
-
كاربرد: عايقكاري سطوح بسيار بزرگ و پيچيده مانند سقفهاي سالنهاي صنعتي، دودكشها و سطوح نامنظم كه پوشاندن آنها با محصولات ديگر سخت است.
جمعبندي:
پنبه نسوز (Mineral Wool) به دليل غيرقابل احتراق بودن، مقاومت حرارتي بالا (تا حدود ۷۰۰-۱۰۰۰ درجه سانتيگراد)، جذب صداي عالي و مقاومت در برابر رطوبت، يكي از پركاربردترين مواد عايق در صنايع سنگين (مانند نفت، گاز، فولاد) و ساختمانسازي محسوب ميشود.
برچسب: پنبه نسوز، پشم سنگ، عايق حرارتي، عايق برودتي، الياف نسوز، نخ نسوز،